Çocuk Psikolojisi ve Yaşadıkları Çevresel Sorunlar

Çocuk Psikolojisi ve Yaşadıkları Çevresel Sorunlar

Çocuk psikolojisi; çocukların gelişimini kapsayan bebeklikten başlayarak ergenlik dönemini de ele alan bilimdir.

Kardeş Kıskançlığı

İnsanoğlu yapısı gereği kıskançlık duygusuna sahiptir. Aynı şekilde bu duygu çocuklarda da eve yeni bir üyenin katılacağı haberiyle birlikte kardeş kıskançlığı olarak ortaya çıkar. Bu duygunun yaşanması son derece normal ve doğaldır. Aile, pedagog yardımıyla birlikte bu süreci çocuğa anlatmalıdır.

Hiç bir çocuk anne ve babasını bir başkası ile paylaşmak istemez. Bu durumda çocukta;

• Davranış bozuklukları
• Kardeşinin eşyalarını kullanma isteği
• Ağlama nöbetleri
• Depresyon
• Şiddette eğilim
• Alt ıslatma
• Kardeş ile birlikte gelen daha az sevilme korkusu
• Dikkat çekmeye çalışma
• İçine kapanma
• Çeşitli vücut ağrıları

Gibi farklı sorunlar ortaya çıkar.

Çocuğa kardeş haberi ne zaman verilmeli?

Çocuğa kardeş haberini anne ve baba öncelikle pedagogdan yardım alarak hamileliğin riskli dönemleri atlatıldıktan sonra annenin karnının belirmeye başlamasıyla verilmelidir. Ebeveyn bu konu ile alakalı çocuğun tüm sorularına cevap vermelidir. Çocuğa hamilelik sürecini uygun bir dille anlatmalı, bu konuyla ilgili çocuğa kendi bebekliğinden bahsetmelidir.

Anne ve baba çocuğun kendini ifade edebilmesine izin vermelidir. Kardeşinin dünyaya geldikten sonra;

• Onun bakıma muhtaç olacağını
• Konuşamayacağını
• Kendini sadece ağlayarak ifade edebilecek güçte olacağını
• Altına yapabileceğini
• Sadece emerek beslenebileceğini

Uygun bir dille anlatmalıdır. Bebek dünyaya geldikten sonra da annenin çocuğa karşı tutumu daha dikkatli ve özenli olmalıdır. Doğumdan sonraki ilk aylarda anneye yardımcı olabilecek kişilerin olması, annenin de çocuğuna vakit ayırması önemlidir.

Şiddet gören çocuk

Şiddetin sadece fiziksel olarak değil ruhsal ve duygusal yönden de yapılabildiğini unutmamanız gerek. Şiddet çocuklarda güven duygusunu yok eder. Çocuğun ev ortamındaki aile bireyleri ile iletişimi nasılsa, sosyal ortamda arkadaşlarıyla da ilişkisi aynıdır. Çocuk evin içindeki olayları yaşam tarzını aile bireylerinin kendine davrandığı gibi dışarıya yansıtır.

Bir çocuğun şiddet gördüğünü nasıl anlarız?

Eğer karşınızdaki çocuk;  şiddete karşı eğilimi var ise, korku atakları, psikolojik bozukluklar, paranoyanaklık ve güven sorunu yaşıyorsa şiddet görüyor demektir. Şiddete uğramış olan çocuk tüm öz güvenini yitirmiş olarak, kendisini toplumdan soyutlar.

Bu çocuklar da yaşamın ilerleyen dönemlerinde normale oranla suç işleme potansiyelleri daha yüksektir.  Şiddet mağduru çocuklarda sık olarak çevreye zarar verme, altına kaçırma, hiperaktivite gibi durumlarla karşılaşılabilir. Şiddetin ileri yaşla yansıyan etkileri, cinsel problemler, madde bağımlılığı, canlılara zarar verme gibi ciddi sorunlar olabilir.

Aile içi şiddetle tanışan çocuklar

Aile içindeki şiddete tanık olan çocuğun duygu dünyası karmaşık bir hal alır. Bunun yanı sıra çocuğun kendisi şiddete maruz kalmamışsa bile psikolojisinde ve ruhsal sağlığında bozulmalar oluşur. Aile içindeki şiddet çocukları doğrudan ya da fiziksel olarak da etkiler.

Kavga anında arada kalan çocuğa istem dışı ya da bilinçli olarak zarar verilebilir. Şiddet ortamında büyüyen bir çocuğun sağlıklı bir birey olarak kalması imkânsızdır. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde istismara ve şiddete meyilli bir karakter yapısı oluşma ihtimali yüksektir.

Çocuk Psikolojisi ve Sorunları

Çocukla iletişim kurmak

Kendini ifade etmek var oluşun temelidir. Kişinin kendini ifade ediş biçimi olumlu bir varoluşa gidiyorsa sıkıntı yoktur. Belki de çocuklardaki yaramazlık diye adlandırılan davranışlar, bir var olma çabasıdır. Anne ve babalar çocuklarını eğitmek konusunda en iyisini istemektedirler. Ancak genel olarak eğitim yöntemlerini iletişim tekniklerini ve bazı özel durumlarda ne yapacaklarını uzman desteği ile öğrenmeleri gerekebilir.

Çocuklarla iletişim kurmanın en iyi yolları

Çocuğunuzla göz teması kurarak konuşun. Çocuğunuzu dinleyin, anlayın ve tanıyın. Çocuk ailesiyle iletişim sağlayamıyorsa; aile içinde sevgi davranışları azdır, çocukların davranışları sorun olarak gözükür. Aile içinde sesler yükselir, duygu ve düşünceye saygı gösterilmez ortam gergindir.

Çocuklarda terapi desteği ne zaman alınmalıdır?

Aile içinde yaşanan sıkıntılar ve çatışmalar bir psikoterapiste başvurmanın gerektiğinin habercisidir. Çocukta;

• Algıda sorun
• İçe kapanma
• Konuşma ve öğrenme güçlükleri
• Agresiflik
• Yeme bozukluğu
• Vücut ağrıları
• Uyku sorunları
• Kâbus
• Sanrı
• Okulda yaşadığı sıkıntılar (derslerinde başarısızlık, arkadaş ortamından kopma ve baskı kurma çabası)

Görülüyorsa acil destek alınması gerekir.

Çocuk istismarı

Çocuk istismarı çocuğun; ruhsal, fiziksel, cinsel olarak zarar görmesine denir. Ne yazık ki çocuk istismarı dünyada %1ile %10 arasındayken bu durum Türkiye de %63lere kadar uzanmıştır. Çocuk istismarı bir travma sebebidir ve hafifletici bir yanı olmayıp tedavisi mümkün değildir. Aile içinde ki şiddet de çocuk istismarına dâhildir. İstismar; çocuktan yapamayacağı şeyleri istemek, tehdit, terk edilme hissi yaratma veya terk etme, şiddet, cinsel ve duygusal istismar olarak nitelendirilir.

Cinsel istismar

Cinsel istismar; kişinin istemediği bir şekilde bedeni kötüye kullanarak cinsel olarak saldırıya, tecavüze uğramasıdır. Cinsel istismar karşılaşılacak en zor durumdur. Böyle bir saldırı ile çocukların karşılaşması düşünülemez ve cinsel istismar asla kabul edilemez. Çocukları cinsel olarak istismar eden kişilere pedofili denir. İstismar edilen çocuk (yaşına bağlı olarak) ne olduğunu anlamadığı bu duruma bir anlam veremez. Çocuk kendisinde oluşan kirlenmişlik, utanma ve korku halini ifade edemez.

Çocuk cinsel istismarı pedofili tehdidi, utanmışlık hissi ile gizleyebilir. Çocukta cinsel istismar belirtileri; içine kapanıklık öz güven sorunu,  arkadaş edinememe, korku ve endişeli davranışlardır.  Ayrıca cinsel davranışlar gösteren çocuğun istismara uğramış olabileceği unutulmamalıdır.

Aileler çocuklarını çok iyi gözlemleyip bu davranışların ne anlama geldiğini bilmelidirler. Cinsel istismara uğramış çocukta fiziksel olarak belirtiler;

• Vajinada kan
• Akıntı
• Vajinada ağrılar
• Kaşıntılar
• Sık idrara çıkma isteği
• Enfeksiyonlar
• Kızarıklıklar
• Karın ağrıları.

Çocuğu istismar hakkında bilgilendirme

Ebeveyn çocuğa özel bölgelerini öğretmeli ve bu bölgelere anne dışında hiç kimsenin dokunamayacağını aşılamalıdır. Çocuğun bu durumla karşı karşıya kaldığında korkmaması gerektiğini ve hemen tepki vererek bağırmasını ve hayır demesi gerektiği öğretilmelidir. Bu gibi bir durumla karşılaşan çocuk bu durumu ailesiyle paylaşması gerektiğini bilmelidir.

Ebeveyn olabildiğince çocuğa bu konu hakkında küçük yaşta bilgi vermeli, gerektiğinde oyunlar ile desteklemelidir. Ebeveyn çocukta istismar şüphesinde bulunduğu takdirde ürkütmeden konuşmalı ve sakin şekilde bir profesyonelden (psikolog veya psikiyatrist) yardım almalıdırlar.